Dünya yaratıldığı günden bugüne tüm olan biteni 24 saate sığdırmaya çalışsak, bu sürenin sadece son 1 dakika 17 saniyesinden sonra insanların dünya üzerinde yaşama başladığı görülüyor.
Daha da ilginci var...
İlk insan Hz. Adem’den günümüze kadar olan gelişmeleri 24 saatlik bir zaman dilimine yerleştirdiğimizde ise, matbaanın bulunuşu bile ancak 23 saat 56’ıncı dakikadan itibaren insan yaşamının bir parçası haline geliyor.
Şu an için hayatımızda vazgeçilmez olan internet cep telefonu gibi teknolojik aygıtlar, 24 saatlik bir zaman dilimine yerleştirilmiş tüm insanlık yaşamı boyunca sadece son 20 saniyede gerçekleşmiş ürünler olarak karşımıza çıkıyorlar.
Teknoloji sadece kullandığımız ürünleri değil, insanoğlunun gündelik bireysel ve toplumsal yaşamını, hatta uluslararası ilişkilerin boyutunu da etkiledi ve değiştirdi.
Nitekim, günümüzde iyi bir meslek sahibi olmak eskisine oranla daha önemli hale gelmiştir. 1850 yılında sadece 431 çeşit meslek varken, günümüzde bu rakam yaklaşık 50 bine ulaşmıştır. Yeni meslek türleri hızla insan yaşamına yeniden girerken, kimi meslekler de hızla kaybolup gitmektedir.
Atadan dededen kalma meslekleri devam ettirme geleneği bitmek üzeredir. Mesleklerin doğumu, yani hayatımıza girmesi ile ölümü arasındaki süre oldukça kısalmıştır. Bugün geçerli olanın yarın hızla anlamını yitirdiği bir döneme girmiş bulunuyoruz. Teknolojinin ömrünün 6 aya düştüğü bir dönemden geçiyoruz.
Her şeyin oldukça hızla değiştiği böyle bir süreçte benim gençlere, ailelere ve ülkeyi yönetenlere önerim, gençlerimizi bugünün değil, yarının dünyasına hazırlamaları yönünde olacak.
Böylesine kısa bir girişten sonra, şimdi gelelim gelecekte geçer akçe olacak mesleklerin neler olabileceğine ve önemini giderek yitiren mesleklere...
2030 yılının en iyi meslekleri
Günümüzden çok da uzak olmayan bir geçmişte, gençler doktor, öğretmen, avukat olmayı hayal ederlerdi. Ancak görünen o ki, şimdinin çocuklarının yakın gelecekte seçecekleri meslekler daha alışılmadık, sıradışı konularda olacak. Örneğin avukatlık, mimarlık hatta belki de doktorluk yakın gelecekte tercih edilmeyen mesleklere dönüşecek...
Fast Future (hızlı gelecek) danışmanlığın analistlerine göre, bilim ve teknolojide yaşanacak olan gelişmeler 20 yıl içerisinde tamamen hayatımıza girmiş olacak. İngiliz Hükümetince yapılan bir araştırmaya göre, 2030 yılının en popüler meslekleri arasında “vücut parçası imalatçılığı” ilk sıralarda bulunuyor... Bu mesleği seçen kişi, hücre ve gen teknolojisindeki ilerlemelerden faydalanarak hasarlı, hastalıklı ve hatta eskimiş organların yerine yenilerini üretecek...
Geleceğin mesleklerinin ana gövdesini, biyoteknoloji konusundaki çalışmalar oluşturacaktır. Bu başlık altına girecek yüzlerce meslek sıralayabilirsiniz. Genetik de bunlardan biridir. Gelişen teknoloji sunduğu imkanlarla top yekün insanlığı değil, tek tek bireyleri hedef almaya başlamıştır. Yani, baş ağrısı hapı üretip tüm insanlara bunu satmak yerine, kişiye özel ilaçlar yapmak, klonlama yöntemi ile kişiye özel insan yedek parçaları üretmek, insanları suç işlemeye iten genleri veya hormonları bularak, bunların ilaçla tedavisine çalışmak, yani cezaevlerinin yerini ilaçların almasını sağlamak gibi birçok gelişme önümüzdeki yıllara damgasını vuracaktır.
2030 yılında gözde olması beklenen diğer meslekler içerisinde, beynin kapasitesini artırmaya yönelik çalışacak “hafıza artırma cerrahları” ve Ay ve yakın gezegenlerdeki hayatı yaşanılır kılacak “uzay mimarları” da bulunuyor.
Araştırmacılara göre, küresel ısınmanın sonuçlarını tersine çevirebilecek iklim değiştirme uzmanları da gelecekte “iyi kazanacak” mesleklerden.
Bütün bunların yanında, yüklü para kazandıracak olanların hafıza genişletme operasyonları, sanal hukuk ve nano-ilaç sektörü olacağına kesin gözüyle bakılıyor.
Tabii ki, günümüzde olduğu gibi, gelecekte de bütün işler bu kadar eğlenceli olmayacak. Hastalıkların yayılmasını engellemekle görevli karantina uzmanları, bizi siber suçlulara karşı koruyacak. Atık veri temizleyicileri de hayatımıza tamamen girmiş olacak...
Gelecekte popüler olacak meslekler arasında, Facebook ve Twitter gibi sitelerde daha “ilginç” ve “çekici” görünmenizi sağlama konusunda uzmanlaşmış “kişisel markacılar”, her şeyin ters gitmesine karşılık, sizi bilgisayar bağımlılığından kurtarmakla yükümlü “sosyal ağ çalışanları”, elektronik hayatlarımızı organize edecek sanal karmaşa uzmanları da revaçta olacak. Çok yakın bir gelecekte uzay pilotları, uzay rehberleri ve uzay mimarlarının hayatımıza gireceğini de hatırda tutmak lazım.
Yetenekli çalışan petrolden bile kıymetli
Kariyer sitesi Monster’ın 60 ülkeyi kapsayan ve önümüzdeki 15 yılın istihdam piyasasında muhtemel değişimlere ışık tutan araştırması, özellikle “yetenekli çalışan ihtiyacı”na yönelik talebin artacağını gösteriyor. Araştırma, her iki çalışandan birinin yeni bir iş aradığını ortaya koyarken, çalışanlarını elde tutmakta zorlanan şirketlerin yüzde 94’ünün, yetenekli işgücünü şirketlerine çekmekte başarısız kaldıklarını itiraf ediyorlar.
Türkiye’de hangi meslek işsiz bırakıyor?
Türkiye İstatistik Kurumu geçtiğimiz yıl ilk kez, meslek gruplarına göre işsizlik oranlarını da açıkladı. Rapora göre en yüksek işsizlik oranı yüzde 31.3’le sosyal hizmetler okuyanlarda.
Yine bir başka yeni alan olan ulaştırma ve çevre korumada da sadece 20 bin kişi eğitim alırken, işsizlik oranı yüzde 21.1 seviyelerinde. Buna karşın en düşük işsizlik oranı güvenlik hizmetleri alanında eğitim alanlarda görülüyor. Bu konuda eğitim görenlerin sadece yüzde 1.6’sı işsiz kalıyor. Güvenlik alanında eğitim alıp çalışan 94 bin kişiye karşılık sadece 2 bin kişi işsiz.
Sağlık da en az işsizlikle karşılaşılan sektörler arasında. Sağlık alanında eğitim alanlar arasında işsizlik yüzde 4. Hukuk eğitimi görenlerin yüzde 4.3’ü, veterinerlik eğitimi alanların yüzde 6.8’i işsiz.
Artık “ne iş olursa yaparım” devri kapanmak üzere. Bu nedenle işsizleri kalifiye eleman yapmaya yönelik girişimlerde artış var. Sanata dayalı uğraş alanlarına rağbet de giderek artıyor. Atalarımız, bu mesleklere ‘altın bilezik’ derlerdi. Bu söz halen geçerli. Elinde sanatı olanlar kesinlikle işsiz kalmıyor.
Bir donanıma ve mesleki yeterliliğe sahip olmadıkları halde, gerek yorucu olması, gerekse de tatmin ücret getirmemesi nedeniyle, iş beğenmemezlik de karşılaşılan sorunlar arasında. Nitekim Türkiye İş Kurumu (İş-Kur) verilerine göre en fazla eleman açığı beden işçiliğinde mevcut.
Günümüzde en iyi - en kötü meslekler
ABD’nin önde gelen iş bulma portallarından Careercast.com, 200 iş kolu üzerinde yaptığı araştırmayla, günümüzde iş bulma hayalleri kuranlar için, bugünün “en iyi ve en kötü” mesleklerini de belirledi.
Ancak bu listede, bugüne kadar genellikle “en iyiler” listesinde görmeye alışık olduğumuz “hayalleri süsleyen” meslekler yer almıyor. Zaten Careercast.com’da araştırmayla ilgili yaptığı açıklamasında, birçok kişi için ulaşılması zor, “yıldız yaratan ve milyonlar kazandıran” meslekleri sıralamak yerine, hem geniş kesime hitap eden, hem de sağlığı riske atmayan, düşük stresli, hoş çalışma ortamlı, düzenli gelir sağlayıcı ve güçlü büyüme potansiyeli olan mesleklere yer verdiklerini belirtiyor.
Araştırmaya göre, “ekmeğin aslanın midesinde” olduğu gerçeğinden hareketle; stres, çalışma ortamı, fiziksel güç, gelir, istihdam durumu gibi kriterlere göre belirlenen ve günümüzün en iyi mesleği olarak gösterilen iş, “sigorta uzmanlığı.”
Bu iş kolu, düşük fiziksel güç istemesi, az gerilimli bir meslek olması, güzel çalışma ortamı sunması ve iş kolları arasında güçlü performans göstermesi nedeniyle şu an birinci sırada geliyor.
Aynı şekilde, stres, çalışma ortamı ve fiziksel güç kullanımında çalışanın hayatını zorlamayacak bir meslek olan “Yazılım Mühendisliği” de, 200 meslek arasında en iyi istihdam oranına sahip en iyi ikinci meslek durumunda. Bunu, işten keyif alma ve gelir açısından “Bilgisayar Sistem Analistliği” üçüncü sırada takip ediyor.
Bunun yanında, küresel ısınmadan oluşturduğu riskler ve doğayla iç içe olmayı sağlayan meslek olması nedeniyle biyologluk listede 4. sırada yer alıyor. Listeye giren diğer en güzel meslekler ise, matematikçilik, avukat asistanlığı, istatistikçilik, muhasebecilik, dişçilerde hijyen uzmanlığı olarak görülüyor.
Günümüzün en kötü meslekleri kategorisinde ise listenin en başında, özellikle kol gücüne dayanan ve yıllık geliri düşük olan işler geliyor. Çok erken kalkılması, genellikle 12 saat çalışılması, tehlikeli olması, özel hayata yer bırakmaması ve gelirinin düşük kalması gibi kriterler ekseninde değerlendirildiğinde; gemi işçiliği listede birinci sırada geliyor. İkinci sırada odunculuk, üçüncü sırada demir işçiliği var. Mandırada çalışmak, kaynakçılık yapmak ve çöpçülük de yılın yapılması güç ve insan sağlığı açısından “kötü” işleri arasında. Listede, bu kategorideki diğer meslekler ise taksicilik, inşaat işçiliği, tesisatçılık, postacılık olarak sıralanıyor.
En sağlıklı ve sağlıksız meslekler
İngiltere’de yapılan bir çalışma, en sağlıksız yaşayan meslek gruplarını da ortaya çıkardı. Buna göre:
En sağlıksız meslekler: Aşçı, Çiftçi, Elektrikçi, Sigorta çalışanı, İnşaatçı, Bankacı, Çağrı Merkezi çalışanı, kamyon şoförü, mühendis, seyahat acentesi sahibi.
En sağlıklı meslekler: Reklam temsilcileri, Öğretmen, Halkla İlişkiler Asistanı, Muhasebeci, Avukat, Sekreter, Bilgi Teknolojileri çalışanı, Araştırmacı, Hemşire, Tezgahtar olarak sıralanıyor.
En Stresli Meslekler
Bir meslekte strese yol açabilecek 11 faktörün baz alınarak yapılan araştırma ile, 2011 yılının en stresli 10 mesleği sıralanmış durumda.
İş yerinde strese yol açan faktörler; çalışma ortamı, rekabet, fiziksel ihtiyaçlar, işi belli sürede bitirme zorunluluğu ve mesleğin büyüme potansiyeli gibi çeşitli başlıklardan oluşuyor.
Buna göre en stresli 10 meslek sondan başa doğru şu şekilde sıralanıyor: Emlakçı, Acil yardım çalışanı, Borsacı, Mimar, Reklam Müdürü, Haber Spikeri, Foto muhabiri, Kıdemli Kurumsal Yönetici, Halkla İlişkiler Üst Düzey Yöneticisi ve Pilot.
Kadın istihdamı artıyor...
The Economist dergisi, kadınların ekonomik özgürlüklerini ellerine geçirmelerinin, modern zamanların en büyük değişikliği olarak kabul edildiğini belirtiyor.
Nitekim iş dünyasında etkinlikleri sürekli artan kadınlar beyinlerini oldukça üretici bir biçimde kullanabildikleri gibi, artık hayatlarına devam etmek için başka birine ihtiyaç da duymuyorlar. Bundan 20 yıl öncesine kadar, kadınlar evlenip çocuk sahibi olduklarında kariyerlerini bırakmaya zorlanırken, bugün artık, bir zamanlar kendilerine yeterince değer vermeyen kurumların başına yönetici olarak geçiyorlar.
Nitekim, Avrupa Birliği (AB) genelinde 2000’den bu yana yaratılan sekiz milyon kişilik istihdamın altı milyonunu kadınların oluşturduğuna dikkat çekiliyor.
Ekonomik Kalkınma ve İşbirliği Örgütü (OECD) üyesi ülkelerde ise üniversite mezunu nüfusun büyük çoğunluğunu kadınlar oluşturuyor.
Ofise gelmeden yapılacak en iyi işler
İnternet son yıllarda en büyük işverenlerden birine dönüştü. Başta ABD ve Avrupa olmak üzere, birçok ülkede internet üzerinde kendi uzmanlık alanlarına bağlı olarak danışmanlık hizmeti verenlerin sayısı azımsanamayacak kadar artmış durumda.
Son yıllar küresel çapta akıllı telefon kullanımının artmasıyla birlikte, cep telefonları için uygulama geliştirmek oldukça talep gören bir meslek haline geldi. Üstelik yazılımı gerçekleştirmek için masa başında olmak da gerekmiyor.
Genç bir nüfusa sahip olan ve yetişen nesle çağın gereklerine eğitim verme konusunda büyük çaba sarf eden ülkemizin geleceği oldukça parlak. Nitekim yatırım bankası Goldman Sachs’a göre 2050’de dünyanın en büyük 10 ekonomi sıralaması tamamen değişecek ve Türkiye dünyanın sayılı büyük ekonomlerinden biri olacak.
Bize düşen temel görev; bir genç isek kendi geleceğimiz açısından, anne-baba isek evlatlarımız açısından, eğitimci isek öğrencilerimiz açısından, ülke yönetiminde sorumluluk üstlenmiş kişiler isek memleketimizin parlak geleceğini inşa etme sorumluluğu açısından bugünden yarınlara yönelik hesapları ciddi bir şekilde yapmak ve ona uygun hazırlanmaktır.
Prof. Dr. Osman ÖZSOY
Haliç Üniversitesi İşletme Fakültesi
Halkla İlişkiler ve Tanıtım Bölüm Başkanı
